Enflasyon, fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilir artışını ifade eden bir durumdur. Peki Enflasyon Nedir? Enflasyon Dereceleri Nelerdir? Enflasyon Türleri Nelerdir? Enflasyon Neden Yükselir? Enflasyon’un Etkileri Nelerdir? İşte Enflasyon hakkındaki tüm detaylar…
Enflasyon Nedir?
Enflasyon, fiyatlar genel düzeyinin sürekli ve hissedilir artışını ifade eden bir durumdur.
Enflasyon Dereceleri Nelerdir?
• Aşırı (hiper) Enflasyon
• Kronik (müzmin) Enflasyon
• Belirsiz Enflasyon veya Sürünen Enflasyon
• Dört Nala Enflasyon
Enflasyon Türleri Nelerdir?
• Talep Enflasyonu
Talep enflasyonu genellikle para arzının artmasının tüketimi artırması sonucu ortaya çıkar. Üretilen ve piyasaya sürülen mal ve hizmetlerin, talebi karşılayamaması sonucu fiyatlar yükselir. Yani para arzının, paraya olan talepten daha fazla artmasının enflasyona yol açar. Karşılıksız para basılması yoluyla artırılan para arzı, bireylerin tüketim talebini artırırken üretimin aynı hızda artırılması mümkün değildir. Bununla birlikte bireyler sınırlı sayıda üretilen mal ve hizmet için daha çok para ödemeyi kabul ederler. Yukarıdaki grafikte de görüldüğü gibi para arzı artışları da enflasyonu beraberinde getirir.
• Maliyet Enflasyonu
Herhangi bir nedenle üretimde kullanılan kaynakların fiyat artışları, üretim maliyetlerinin yükselmesine, maliyetlerin artması ürün fiyatlarında artışa neden olacaktır. Fiyat artışları ise toplam talebin azalmasına neden olacaktır. Talep düşüşü piyasalarda durgunluğa neden olur. Enflasyon ile ekonomik durgunluğun aynı anda yaşanmasına stagflasyon denilmektedir.
Enflasyon Neden Yükselir?
• Tüketici gelirlerindeki artışın genel talebi artırması, enflasyonun yükselmesinin en temel sebeplerinden biridir. Gelirinde artış olan birey, daha fazla mal ve hizmet almak ister. Bunun neticesinde mal ve hizmetlerin kıtlığından dolayı talep enflasyonu oluşabilir.
• Ülkedeki toplam harcamaların toplam geliri aşması, bir diğer enflasyon artış sebebidir. Toplam harcamalar toplam geliri aştıkça bütçe açığı ortaya çıkar. Bu da ekonomide enflasyon oluşmasına sebep olur.
• Üretim girdilerinin fiyatındaki artışın fazla olması, üretim maliyetlerini artıran bir durumdur. Üretim maliyeti arttıkça üretilen mal ve hizmetin de fiyatı artar. Bu fiyat artışı toplam talebin azalmasına neden olur. Piyasada durgunluk oluşur ve bu durgunluk beraberinde maliyet enflasyonunu getirir. Yüksek faiz oranları, devalüasyon gibi durumlar da üretimde maliyetleri artıran faktörlerdendir.
• Üretim miktarının bazı sebeplerle azalması, toplam talebin karşısında arzın düşmesi demektir. Bu durumda üreticiler, talebi karşılayamadığı için enflasyon oluşur. Üretilen malın değeri artar ve aynı parayla önceden daha fazla alınabilen mal veya hizmet, bu durumda daha az alınır. Bu da enflasyonun varlığını gösterir.
• Piyasada dolaşan para arzının artması, dış ticaret açığının oluşmasıyla meydana gelir. Bir ülkede ihracat ithalattan az olursa dış ticaret açığı oluşur. Bu açık durumunda para ihtiyacı oluşur. Merkez bankası da piyasaya karşılıksız para arz ederek bu açığı kapatır. Fakat bu durumda, paranın değeri düşer ve aynı parayla daha az mal ve hizmet alımı yapılır. Böylelikle ekonomide enflasyon oluşur.
Enflasyon’un Etkileri Nelerdir?
• Enflasyon artışını azaltmak için merkez bankası piyasaya daha fazla para arz eder. Bu arz karşısında yerli paranın değeri düşer ve elde bulunan parayla daha az mal ve hizmet alımı yapılır. Bu nedenle ülkede refah düzeyi düşer. Refah düzeyini yükseltmek için ücretlerde artış yoluna gidilmez. Bu nedenle toplumda gelir dağılımı bozulur ve adaletsizlikler oluşur.
• Yüksek enflasyonun olduğu piyasalarda girişimciler yeni istihdam alanları kurmazlar. Bunun riskli bir durum olduğunu düşünerek, ellerindeki nakit parayı döviz, altın ve gayrimenkule yatırarak daha çok kazanmayı amaçlarlar. Bu nedenle üretim yapmak eskisi kadar tercih edilmeyen bir durum haline gelir. Bu da ülke ekonomisinde dalgalanmalara sebep olur. Üretime yönelik girişimlerin azalması, istihdamı azaltarak ülke ekonomisini daraltır.
• Bütçe açığı arttıkça, giderleri karşılamak amacıyla başka ülkelerden borç alınır. Bunun neticesinde ise dış borçlanma artar.
